El-Cezerî , etnik kökeni hakkında kesin bilgi bulunmayan müslüman mühendisdir.Leonarda Da Vinci’de El-Cezerî’nin prensiplerinden etkinlenmiştir. 1136 yılında Cizre’nin Tor köyünde doğmuştur.1206 yılında vefat etmiştir. Cizre’deki Hz.Nuh Camii’nin avlusunda gömülüdür. Dünyadaki robotik üzerine en eski kayıt El-Cezerî’ye aittir.Çalışmalarında elektrik kullanmadan mekaniksel tasarımdan ve suyun gücünden faydalanmıştır.Eğitimini medresede tamamlayarak;mekanik,sibernetik ve fizik alanında çalışmıştır.
El-Cezerî
1181-1206 yılında o zamanki adı Amid olan Diyarbakır’da Artuklu himayesinde bulundu. 1205’te tamamladığı tek kitabını da Artuklu Emiri Nasirüddin Mahmud’un talebi üzerine yazdı. “Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap” eserinde 50’ye yakın cihazın çalışma prensibinden bahsetmiştir.El-Cezerî’nin orjinal yazıtları kayıptır ama dünyada 15 kopyası bulunmaktadır.
‘’Mühendislik tarihinde El Cezeri’nin çalışmalarının önemini göz ardı etmek imkansızdır.Eserleri bizlere tasarım notları, üretim ve makinelerin monte edilmesine dair servet değerinde bilgiler sunuyor.’’ Teknolojinin tarihi üzerine araştırma yapan İngiliz Mühendis Donald Hill .
Sibernetiğin Öncüsü
Sibernetik,canlı olan veya olmayan tüm sistemlerin denetlenmesi veya kontrol edilmesini inceleyen bilim dalıdır.
Filli Su Saati
El-Cezerî’nin en güzel çalışmasıdır.Tasarlanan saatteki filin içerisinde su dolu leğen vardır.Bu leğenin içindede orta kısmında küçük bir delik olan tas vardır.Yüzeyde bulunan tasın su alarak dibe bastması 30 dk’ı bulmaktadır.Tas batarken tasa bağlı mekanizmayıda aşğıya doğru çeker.En dibe battığı an orada bulan küre yılanın ağız kısmına düşer.Yılan ön tarafı aşağıya doğru düşerken,yılana arka tarafı yukarı doğru kalkar ipler aracığıyla leğene batmış olan tas yukarı kalkar.Bu sırada diğer ipler aracılığıyla filli saatin sürücüsünün zile vurmasını,tepesindeki kuşun ötmesini ve kulede oturan kişinin elini kaldırmasını sağlar.
El-Cezerî’nin el yazması Filli Su Saati
İstanbul’da bulunan İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi’ndeki filli su saatinin bir örneği.
Mardin Kasımiye Medrese’sindeki El-Cezerî’nin tasarladığı Filli su saatinin sonradan yapılmış örneği.
Otomatik Abdest Alma Makinesi
Seyyar olacak şekilde tasarlanan bu makina tavuskuşu görünümündeydi.Makinanın üst kısımına dokunulduğu anda abdest almak için gerekli suyu sekiz kerede fışkırtıyordu.Böylelikle su tasarrufunuda sağlamaktaydı.
El-Cezerî’nin tasarladığı Abdest Alma Makinesi
Suyu Yukarı çıkaran araçlar
Suyu çıkarmak tasarladığı buluşunda, krank sistemini dünyada kullanan ilk kişi El-Cezerî’dir.
El-Cezerî’nin tasarladığı dünyanın ilk krank sistemi
Sidar ATABEY
Latest posts by Sidar ATABEY (see all)
- Switch Bounce ve Switch Debounce - 1 Şubat 2019
- Resettable PTC Fuse – Kısa Devre Koruma - 15 Aralık 2018
- Yarıiletkenlerde Elektronlar ve Delikler ( Hole ) - 20 Kasım 2018
- En iyi iletken nedir? İletkenlere, Altın kaplama neden yapılıyor? - 14 Kasım 2018
- İlk Entegre Devre (IC) - 8 Kasım 2018