Pspice temel eleman tanımlamaları ve analiz tiplerinden sonra bu yazımda sizlere diyot, op-amp, mosfet ve bjt gibi elemanların pspice’ta nasıl kullanıldığından bahsedeceğim. Pspice’la ilk defa tanışanlar için öncelikle https://komhedos.com/pspice-kullanimi-1/ yazıyı okumalarını tavsiye ederim. Ayrıca temel teşkil eden doğrultma, toplayıcı,evirici devrelerinin çalışma mantığını anlamak açısından grafikleri incelemek faydalı olacaktır.
Diyot
Diyot kısaca tek yönlü akım geçiren eleman olarak bilinir. Bir diyot, Vanot-Vkatot>0,7V veya 0.3V olursa iletime girer. Diyot pspice’ta ideal diyot veya parametreleri girilerek gerçek diyot olarak tanımlanabilir. Bunun için şu yol izlenir. İdeal diyot;
D anot_düğümü katot_düğümü isim
–
.MODEL isim D
Gerçek diyot;
D anot_düğümü katot_düğümü isim
–
.MODEL isim D(IS= ? RS=? BV=? IBV=?)
şeklinde tanımlanır. Yukarıdaki diyot parametreleri kolaylıkla datasheetlerden bulunabilir.
Örnek: Yarı doğrultma devresi
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 |
Vs 1 0 SIN(0 25 100) D1 1 2 Sartre D2 0 2 Sartre D3 4 1 Sartre D4 4 0 Sartre R5 2 4 1K .MODEL Sartre D .PROBE .TRAN 1ms 30ms .END |
Tam Doğrultucu:
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 |
Va 2 3 sin( 0 150 50Hz) R 4 0 10k D1 2 4 diy1 D2 3 4 diy2 D3 0 3 diy3 D4 0 2 diy4 .MODEL diy1 D .MODEL diy2 D .MODEL diy3 D .MODEL diy4 D .PROBE .TRAN 1ms 30ms .END |
BJT (Bipolar Junction Transitor)
Qx Kollektör_düğümü Beyz_düğümü Emiter_düğümü Q_Model_ismi
–
.MODEL Q_model_ ismi npn-pnp (transistör parametreleri)
Örnek:
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 |
****TEK KATLI ORTAK EMITERLI YUKSELTICI**** ******************************************* Vs 1 0 SIN(0 15mV 1kHz) Ra 1 2 600 C1 2 3 1uF R2 3 0 2.7K R1 3 4 27K Rc 4 5 1K Re 6 0 220 Rl 7 0 4.7K C2 5 7 1uF Ce 6 0 500uF Vdd 4 0 DC 12V Q1 5 3 6 Q2N2222 .MODEL Q2N2222 NPN (IS=2.20f NF=1.00 BF=240 VAF=114 + IKF=0.293 ISE=2.73p NE=2.00 BR=4.00 NR=1.00 + VAR=24.0 IKR=0.600 RE=0.194 RB=0.777 RC=77.7m + XTB=1.5 CJE=24.9p VJE=1.10 MJE=0.500 CJC=12.4p VJC=0.300 + MJC=0.300 TF=371p TR=64.0n EG=1.12 ) .TRAN 0ms 3ms 0 0.1ms .PRINT TRAN V(2,3) .PLOT TRAN V(2,3) .PROBE .END |
Mosfet (Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor)
Mx Drain_dğm Gate_dğm Source_dğm Body_dğm Model_ismi L=? W=?
–
.MODEL Model_ismi NMOS-PMOS (MOS transistör model parametreleri)
Örnek;
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 |
****MOSFETLI YUKSELTICI***** Vsig 1 0 SIN(0 20mV 100) Rsig 1 2 1K C1 2 3 1uF IC=0V C2 5 6 1uF IC=0V C3 7 0 1uF IC=0V Rg1 3 4 100K Rg2 3 0 50K Rd 4 5 7.5K Rs 7 0 2.7K Rl 6 0 10K Vdd 4 0 DC 10V M1 5 3 7 7 2N7000 W=.8e-2 L=2.5e-6 .MODEL 2N7000 NMOS (LEVEL=3 RS=0.205 NSUB=1.0E15 DELTA=0.1 +KAPPA=0.0506 TPG=1 CGDO=3.1716E-9 RD=0.239 VTO=1.000 VMAX=1.0E7 +ETA=0.0223089 NFS=6.6E10 TOX=1.0E-7 LD=1.698E-9 UO=862.425 +XJ=6.4666E-7 THETA=1.0E-5 CGSO=9.09E-9 L=2.5E-6 W=0.8E-2) .PROBE .TRAN 0ms 1s 0 0.1ms .END |
Op-Amp(Operational Amplifier)
X p_dğm n_dğm out isim
–
.SUBCKT İsim p_dğm n_dğm out
Ex 0 102 0 100 101 1E5
Rg 100 101 1Meg
Ro 102 103 100
.ENDS
Not: Subckt içerisindeki düğüm numaralaranı tamamen keyfi olarak belirledim. Bu numaralar Opampın iç yapısındaki her bir düğümü temsil eder.
Örnek: Eviren Yükseltici
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 |
V1 1 0 SIN(0 25 50) R1 1 2 1K R2 2 3 1K Rl 3 0 1K X 0 2 3 evirici .SUBCKT evirici 100 101 103 Rg 100 101 1Meg Ro 102 103 100 Ex 102 0 100 101 1E5 .ENDS .PROBE .TRAN 0 100ms .END |
Bu devrede direnç değerlerini 1K almamın sebebi çkışın direkt terslendiğini görebilmek içindir. Seçilen direnç değerlerine göre opampın çıkışı değişecektir.
Örnek: Toplayıcı Devresi
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 |
***Toplayici Devre*** ********************* V1 1 0 DC 10V V2 2 0 DC 10V R1 1 3 1K R2 2 3 1K R3 3 4 1K R4 4 0 1K X 0 3 4 toplayici .SUBCKT toplayici 100 101 103 Ri 100 101 1Meg Rg 102 103 500 Ex 102 0 100 101 1E5 .ENDS .DC V1 0 10 1 .PRINT DC V(4,0) .PLOT DC V(4,0) .PROBE .END |
.DC V1 0 10 1 komutuyla V1 girişini birer volt arayla on volta kadar yukselttim. Böylece her defasında V2 girişine bir volt eklemiş oldum yalnız çıkışım terslenmiş durumda olduğu için çıkışa tekrar bi eviren yükseltici konulursa pozitif çıkış elde edilebilir.
Tekrar görüşmek üzere.
