Stanford hapishane deneyi , mahkum ve gardiyan olmanın psikolojisini inceleme amacı ile 1971 yılında 24 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiş sosyal psikoloji deneyidir. Deney Philip Zimbardo tarafından Stanford üniversitesinin psikoloji bölümünde gerçekleştirildi. Öğrenciler rollerini daha ilk günden benimsedi adeta gerçek birer gardiyan ve mahkum gibi davrandılar. İnsanlar üzerinde yapılan her psikoloji deneyi gibi bununda sonucu hüsrandı. Gardiyan rolünü oynayan öğrencilerden 4’ü sadistik eğilim gösterdikleri gerekçesiyle yargılandı. Mahkum rolünü oynayan öğrencilerden 2 tanesi daha deneyin ilk günü dayanamadıkları için dışarı çıkarıldılar.
Bu deneyi konu olan 2 film mevcuttur. Biri 2001 yapımı Alman filmi Das Experiment , diğeri 2010 yapımı Amerikan filmi The Experiment. Das experiment filmini kesinlikle izlemenizi öneririz. Ebu Garip cezaevindeki askerlerin mahkumlara işkence yapmak için birilerinden emir almalarına gerek yoktu zaten insanlık içgüdüleri onlara bunu yaptıracaktı.
